Giải pháp của tôi mang tên “Tác dụng của Bột Bình vị trong điều trị hội chứng ruột kích thích trên lâm sàng. Từ trước đến nay, hội chứng ruột kích thích là một bệnh mà Y học hiện đại còn gặp nhiều khó khăn trong điều trị (chủ yếu điều trị triệu chứng, chưa có thuốc điều trị đặc hiệu) do vậy bệnh thường tái phát lại nhiều lần gây ảnh hưởng tâm lý người bệnh (mặc cảm về bệnh dai dẳng, không khỏi). Bình vị là bài thuốc kinh nghiệm của Bệnh viện  Y học cổ truyền (YHCT) Vĩnh Phúc đã được sử dụng nhiều năm do các cụ lương y tiền bối của Bệnh viện xây dựng trên cơ sở bài thuốc “Bình vị tán” và kinh nghiệm thực tiễn lâm sàng tại Bệnh viện. Tuy nhiên khi dùng dưới dạng bài thuốc sắc có những hạn chế nhất định: khó điều trị liên tục kéo dài; Bệnh nhân không có điều kiện sắc hoặc tâm lý ngại sắc thuốc; Số lượng nhiều, cồng kềnh khó bảo quản, không thực hiện được khi bệnh nhân phải đi xa nhà. Đây cũng là yêu cầu cần phải thay đổi công thức bài thuốc sao cho phù hợp. Do vậy dựa trên kinh nghiệm dùng cây thuốc điều trị bệnh đường tiêu hóa của các cụ lương y trong tỉnh cũng như các thầy thuốc tại Bệnh viện YHCT Vĩnh phúc, chúng tôi đã gia thêm 6 vị: Mộc hương nam, Sơn tra, Thần khúc, Chỉ xác, Hương phụ, Mộc hương bắc và xây dựng được quy trình chuyển dạng thuốc bột tạo điều kiện thuận lợi hơn cho bệnh nhân trong quá trình sử dụng thuốc như tiện lợi, dễ sử dụng, dễ bảo quản, thuận lợi cho cho bệnh nhân điều trị ngoại trú hay phải vắng nhà dài ngày. Bên cạnh đó còn xây dựng được một chế phẩm thuốc đông y mà nguyên liệu chủ yếu là các dược liệu địa phương, giá thành rẻ, đọ an toàn cao, dễ áp dụng tại cộng đồng. Phương pháp này được đánh giá là khá hiệu quả và được sử dụng tại Bệnh viện YHCT Vĩnh Phúc. 

 

Với riêng bác sỹ, giải pháp chiết xuất này có ý nghĩa như thế nào? 

 

Bình vị tán là bài thuốc cổ phương với công năng chủ yếu là táo thấp vận tỳ, hành khí hòa vị, thường được các thầy thuốc YHCT chỉ định trong các trường hợp tiêu chảy mạn (tiết tả), rối loạn tiêu hóa, đầy trướng bụng, ợ hơi, phân lỏng, ăn kém, mệt mỏi, rêu lưỡi trắng nhờn dày, mạch hoãn (thuộc thể thấp trệ tỳ vị). Đây là các vị thuốc có tác dụng hành khí, tiêu thực, chuyên chữa đau bụng, đầy hơi, trướng bụng, sôi bụng, ăn uống không tiêu, đi ngoài phân nhão hoặc lỏng. Mặt khác những nghiên cứu về tác dụng  dược lý hiện đại cho thấy các vị thuốc đều có tác dụng ức chế nhu động ruột, gây thư giãn cơ trơn thành ruột (Mộc hương bắc, Chỉ xác, Trần bì, Hương phụ), giảm đau, an thần ( Mộc hương bắc, Trần bì) và ức chế nhiều loại vi khuẩn đường tiêu hóa như Shigella shigae, Shigella flexneri, Shigella sonnei, Escherichia coli, Entamoeba histolytica (Mộc hương, Chỉ xác. Trần bì) do đó cũng phần nào phù hợp với cơ chế bệnh sinh chủ yếu của hội chứng ruột kích thích: rối loạn chức năng co thắt cơ trơn của ống tiêu hóa, rối loạn chức năng thần kinh ruột. 

 

Bác sỹ có thể chia sẻ một vài kỷ niệm trong quá trình nghiên cứu? 

 

Trong quá trình nghiên cứu tôi có tiếp xúc với một bệnh nhân nam 34 tuổi, chưa vợ, sau đợt điều trị đã giãi bày tâm sự: bản thân bị mắc bệnh đại tràng đã nhiều năm, thường xuyên bị sôi bụng, đi ngoài phân lỏng nát, có ngày đi 2 – 3 lần, phải ăn kiêng liên tục, do mặc cảm bệnh tật, xấu hổ không dám đi khám cũng như không dám tiếp xúc với bạn gái, một lần đưa mẹ đi khám bệnh vô tình được nghe bác sỹ hỏi bệnh đã xin vào tư vấn và được khuyên điều trị ngoại trú bằng Bột Bình vị, không ngờ sau 10 ngày sử dụng thuốc bệnh đã thuyên giảm rất nhiều. Sau một tháng điều trị tại Bệnh viện YHCT anh không còn phải ăn kiêng và không còn gặp các phiền phức do bệnh nữa, anh đã lấy lại được sự tự tin và đã tìm được bạn gái cho riêng mình. Anh nói, giá như em biết đến bài thuốc này sớm hơn thì chắc giờ em đã có một gia đình riêng cho mình rồi. 

 

 

Sau khi cải tiến công thức bột bình vị để đi vào sản xuất đại trà và phổ biến tại cộng đồng, chúng tôi đã nghiên cứu trên 120 bệnh nhân cho thấy: thuốc có tác dụng rõ rệt sau 30 ngày điều trị: 58,4% bệnh nhân hết đau bụng bệnh nhân, 75% bệnh nhân hết đầy bụng, 30% bệnh nhân hết sôi bụng… Thuốc bắt đầu có hiệu quả từ ngày thứ 5 sau điều trị, sau 15-20 ngày điều trị đã có nhiều bệnh nhân hết triệu chứng, khỏi về mặt lâm sàng. 

 

Từ kết quả trên, năm 2006, Bệnh viện YHCT Vĩnh Phúc đã đưa vào sản xuất đại trà Bột Bình vị nhằm phục vụ điều trị bệnh nhân hội chứng ruột kích thích tại bệnh viện. Đồng thời phổ biến bài thuốc và phương pháp bào chế tại các Hội nghị thừa kế bài thuốc YHCT, qua các lớp đào tạo bồi dưỡng đông y cũng như triển khai áp dụng rộng rãi tại một số bệnh viện tuyến huyện, trạm y tế xã, các huyện hội Đông y trong tỉnh về hiệu quả của bài thuốc. Qua gần 6 năm điều trị trên 4.000 lượt bệnh nhân cho hiệu quả đạt tới 90%.   Số lượng thuốc Bột Bình vị đã sản xuất tại các cơ sở ứng dụng điều trị trên 5.000 kg. 

 

Với phương thức bào chế đơn giản, nếu được phổ bién áp dụng rộng rãi tại các cơ sở y tế trong cả nước (nhất là tại các Trạm y tế xã, phường) sẽ làm giảm chi phí điều trị, bớt đi phần nào gánh nặng kinh tế cũng như thời gian làm công việc khác của người bệnh, đồng thời, góp phần nâng cao vai trò, vị trí của YHCT trong chăm sóc sức khỏe cộng đồng. 

 

Kết quả thành công của bài thuốc cũng có thể là một hướng đi mới trong lĩnh vực y học (kết hợp điều trị YHCT và Y học hiện đại) cần nghiên cứu, tìm tòi về các kinh nghiệm dân gian (nhất là thuốc Nam) trong việc điều trị các bệnh mãn tính mà y học hiện đại hiện nay còn gặp nhiều khó khăn.