Nhằm hoàn thiện hơn nữa công tác triển khai xây dựng nông thôn mới một cách khoa học, hiệu quả, ngày 20/02/2013 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 342/QĐ-TTg sửa đổi 5 tiêu chí trong Bộ tiêu chí quốc gia về NTM. Theo đó, 5 tiêu chí được sửa đổi là: Tiêu chí số 7 về chợ nông thôn; Tiêu chí số 10 về thu nhập; Tiêu chí số 12 về cơ cấu lao động; Tiêu chí số 14 về giáo dục và Tiêu chí số 15 về y tế. Điều này có ý nghĩa không nhỏ với các địa phương trong quá trình thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM.
Theo lộ trình xây dựng nông thôn mới của huyện Vũ Quang, Đức Hương là xã nằm trong nhóm về đích thứ ba, năm 2020. Đến thời điểm này, theo đánh giá của Ban điều phối huyện, địa phương này mới chỉ đạt 5 tiêu chí là quy hoạch, trạm y tế, văn hoá, HTCT và ANTT. Những tiêu chí còn lại mang tính chất quyết định, là cốt lõi trong lộ trình cải thiện thu nhập, nâng cao đời sống cho người dân nông thôn lại đang là một câu chuyện khá dài… Là địa phương nằm trong vùng thấp lụt, đời sống của gần 1000 hộ dân Đức Hương còn nhiều khó khăn. ¾ diện tích của xã là đất rừng và đồi núi, dịch vụ không phát triển, ngành nghề chủ yếu là nông nghiệp nhưng cũng chỉ được một vụ lúa. Thu nhập của bà con phần chính là hoa màu, cây công nghiệp ngắn ngày và trồng rừng. Tính đến thời điểm hiện tại, cả xã chỉ có 1 mô hình lớn trên 100 con lợn, chăn nuôi trên 40 con cũng chỉ đếm được trên đầu ngón tay… thu nhập bình quân đầu người toàn xã năm 2012 là 9,1triệu/người/năm. Tuy nhiên, có được điều này phần lớn đều các cơ chế, chính sách hỗ trợ tích cực để phát triển chăn nuôi, đầu tư trồng trọt của tỉnh và huyện thời gian qua. Điều này để cho thấy, việc xây dựng nông thôn mới, thực hiện các tiêu chí ở đây là không hề đơn giản. Đặc biệt, tiêu chí thu nhập nếu theo quy định cũ, đến năm 2020 phải gấp 1,4 mức bình quân chung cả tỉnh… theo ông Lê Văn Lợi – Chủ tịch UBND xã Đức Hương – H. Vũ Quang với xã Đức Hương “thực sự là cả một vấn đề.”
Với lợi thế của mình, thời gian qua Đức Lĩnh đã nỗ lực cho nhiều mô hình mới có hiệu quả nhưng nếu không có sự điều chỉnh của QĐ 342, Đức Lĩnh cũng khó đạt được tiêu chí thu nhập trong xây dựng NTM.
Cũng câu chuyện về tiêu chí thu nhập trong xây dựng nông thôn mới, Đức Lĩnh là xã điểm của Vũ Quang, nằm trong tốp về đích vào năm 2015. Vào thời điểm này, thu nhập bình quân đầu người ở đây đạt 16,5 triệu đồng/người/năm. Với những lợi thế về sản xuất nông nghiệp, trồng cây ăn quả, Đức Lĩnh đang được xem là một điểm sáng của huyện bởi hằng trăm mô hình trồng cam, chanh, chăn nuôi trâu bò, nuôi hươu cho thu nhập trên trăm triệu đồng mỗi năm. Nhiều năm trở lại đây, người dân Đức Lĩnh đã mạnh dạn đầu tư cải tạo vườn tạp, phát triển các lọai cây chủ lực, mở rộng chăn nuôi đưa lại thu nhập cao, góp phần đáng kể trong phong trào xây dựng NTM tại địa phương. Từ những đồi hoang đất trọc, những vùng đất bạc màu, qua bàn tay cần cù, chịu khó, những nông dân này đã “không cho đất nghỉ, không ngừng tay ta”. Tuy nhiên, với tiềm năng và sự mạnh dạn sẵn có này, phấn đấu lắm thì đến 2015, Đức Lĩnh cũng chỉ đạt được mức thu nhập bình quân đầu người là 22 triệu đồng/người/năm. Như vậy, theo quy định cũ, mặc dù đã đến mốc về đích những xã sẽ phải đi một chặng đường rất dài nữa mới có thể đạt tiêu chí thu nhập.
Quyết định 342 của thủ tướng chính phủ điều chỉnh tiêu chí số 10 thành “Thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn” với chỉ tiêu chung cho cả nước bằng số tuyệt đối, thay cho số tương đối trước đây gấp 1,4 lần mức bình quân chung của tỉnh. Cụ thể cho vùng Bắc Trung Bộ là 13 triệu đồng, 18 triệu đồng và 35 triệu đồng lần lượt trong các năm 2012, 2015, 2020. Trao đổi thêm về điều này, ông Nguyễn Xuân Thê – Chủ tịch UBND xã Đức Lĩnh cho biết: Như vậy, theo thực tế tại các địa phương, đây là sự điều chỉnh phù hợp, có ý nghĩa không nhỏ trong việc khuyến khích, động viên người dân cùng thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM.
Là huyện miền núi với những điều kiện đặc thù có ý nghĩa quyết định đến đề án sản xuất, nâng cao thu nhập nên việc điều chỉnh này có ý nghĩa không nhỏ trong quá trình xây dựng nông thôn mới tại huyện Vũ Quang. Hạ thấp tiêu chỉ không đồng nghĩa với việc giảm mục tiêu phấn đấu mà quan trọng là sẽ phân theo từng lộ trình để các địa phương có bước đi cụ thể. Ông Bùi Việt Hùng- PCT UBND huyện Vũ Quang cho rằng: Quan điểm chỉ đạo xuyên suốt vẫn hướng đến việc nâng cao chất lượng cuộc sống cho cư dân nông thôn, từng bước rút ngắn khoách cách, sự chênh lệch về thu nhập, về đời sống giữa các vùng miền, các khu vực...
Với quy định thu nhập gấp 1,4 mức bình quân chung của tỉnh, đến thời điểm này tại huyện Vũ Quang khó có địa phương nào đạt bền vững về tiêu chí thu nhập, kể cả xã điểm của tỉnh. Tuy nhiên, sau điều chỉnh, đã có không ít cơ sở theo đánh giá chung sẽ vượt ngưỡng như Hương Minh, Đức Lĩnh, Đức Bồng... Dẫu rằng, đây là tiêu chí đòi hỏi cao về tính bền vững, phải được đo đếm bằng những kết quả, những mô hình cụ thể nhưng hơn hết nó sẽ là động lực có ý nghĩa quyết định để mỗi địa phương, mỗi người dân đều trở thành chủ thể trong xây dựng NTM.