Được chọn là xã làm trước về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2011- 2015, xã Yên Bình (thị xã Tam Điệp) có nhiều thuận lợi để sớm hoàn thiện các tiêu chí về xây dựng nông thôn mới. Trong đó, việc phát huy hiệu quả các hương ước, quy ước của các thôn, xóm đã góp phần quan trọng để Yên Bình hoàn thành nhiều tiêu chí quan trọng.
Từ nhiều năm nay, bản hương ước quy định các công việc chung của xóm Đàm Khánh Đông được nhân dân trong xóm góp ý, thống nhất nội dung đã trở thành một văn bản có ý nghĩa để người dân được quyền phát huy dân chủ, tham gia bàn bạc, đóng góp ý kiến, phương thức, cách làm đối với mọi việc chung. Do đó, các quy định về quyền, nghĩa vụ của từng cá nhân, từng hộ gia đình, nhiều vấn đề liên quan đến việc xây dựng nếp sống văn minh tại khu dân cư, vệ sinh môi trường, thực hiện nếp sống mới trong việc cưới, việc tang, trách nhiệm đảm bảo an ninh trật tự…. được người dân trong xóm đồng lòng thực hiện, góp phần quan trọng vào việc hoàn thành các chỉ tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
Đặc biệt, nội dung của hương ước có sự thay đổi, bổ sung cho phù hợp với thực tiễn, nhất là khi bắt tay vào xây dựng nông thôn mới. Từ sự đồng lòng, chung sức của bà con trong xóm, nhiều nội dung, tiêu chí trong xây dựng nông thôn mới được triển khai nhanh chóng, trong đó có việc xây dựng đường giao thông thôn, xóm. Theo tiêu chí nông thôn mới, con đường của xóm còn nhỏ hẹp, xuống cấp. Để hình thành nên con đường rộng rãi, khang trang như hiện nay, bà con trong xóm đã đóng góp ngày công, kinh phí để xây dựng đường.
Cùng với sự hỗ trợ của Nhà nước về xi măng, gần 200 hộ gia đình đã tự nguyện hiến đất, đóng góp 250.000 - 300.000 đồng/hộ để mua vật liệu. Nhiều gia đình còn tự nguyện tham gia giải phóng mặt bằng, chặt phá cây cối, san lấp, làm cống thoát nước… Với sự tham gia tích cực của nhân dân trong thời gian ngắn, đường được bê tông kiên cố đã hoàn thành, tạo điều kiện cho việc lưu thông hàng hóa, đi lại của nhân dân thuận tiện.
Đến nay, 100% thôn, xóm ở Yên Bình đã sửa đổi, bổ sung các bản hương ước, quy ước để phù hợp với tình hình thực tế, nhất là khi thực hiện chương trình mục tiêu Quốc gia về xây dựng nông thôn mới. Phát huy tinh thần dân chủ, công khai, mọi người dân trong xã đều tích cực tham gia đóng góp ý kiến xây dựng, bổ sung hương ước, quy ước. Trên cơ sở 19 tiêu chí xây dựng nông thôn mới, nhiều quy định trước kia còn lạc hậu hoặc chưa đề cập đến, nay đều được sửa đổi, bổ sung cho phù hợp. Hầu hết các hương ước, quy ước của thôn, xóm đều có các nội dung về thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở, chính sách dân số/KHHGĐ, xây dựng nếp sống văn minh, gia đình văn hóa...
Trong đó, hương ước, quy ước quy định rõ những việc nhân dân được biết và bàn để thực hiện chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước như: việc quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đai, thu chi các loại quỹ, các khoản đóng góp xây dựng cơ sở hạ tầng, công trình phúc lợi… Quá trình triển khai xây dựng và thực hiện quy ước, hương ước còn được lồng ghép thực hiện cùng với các phong trào, cuộc vận động khác như: “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư”, “Chung sức xây dựng nông thôn mới”, “Ngày vì người nghèo”… đã khơi dậy được sức mạnh của cả cộng đồng cùng chung tay.
Trên cơ sở những quy định mới được bổ sung, sửa đổi trong các hương ước, các thôn, xóm trong xã đã thực hiện khá tốt công tác tuyên truyền, vận động nhân dân tham gia chỉnh trang đường làng, ngõ xóm, xây dựng nhà văn hóa thôn, xóm, đẩy mạnh công tác vệ sinh môi trường nông thôn, làm đường trục chính nội đồng… Nhiều hộ gia đình trên địa bàn đã hiến đất, phá dỡ nhà ở, nhà bếp, tường rào… để mở rộng, nâng cấp đường giao thông nông thôn và huy động hàng nghìn ngày công tham gia thực hiện.
Đến nay, với phương châm “Nhà nước và nhân dân cùng làm”, Yên Bình đã bê tông hóa 7/8 km đường giao thông nông thôn. Tại các thôn đã thành lập được tổ thu gom rác thải và xây dựng được bãi rác tập trung. Qua đó góp phần duy trì và đưa công tác vệ sinh môi trường trở thành nền nếp trong cộng đồng dân cư.
Bên cạnh đó, công tác đảm bảo an ninh trật tự tại các thôn, xóm cũng được quan tâm sát sao. Xã đã thành lập được gần 40 tổ an ninh trật tự, duy trì thường xuyên hoạt động để góp phần giữ vững an ninh trật tự trên địa bàn…
Hiện nay Yên Bình có trên 98% hộ gia đình được công nhận là gia đình văn hóa, 7/7 thôn đạt khu dân cư tiên tiến, tỷ lệ hộ nghèo còn 2%. Xã đã hoàn thành được 10/19 tiêu chí về xây dựng nông thôn mới và đang phấn đấu hoàn thành 100% tiêu chí vào năm 2015.