1. Về khách quan, thời gian triển khai chương trình đúng lúc khủng hoảng kinh tế thế giới diễn ra trầm trọng, làm ảnh hưởng đến kinh tế trong nước, dẫn đến nguồn lực cho chương trình có hạn, chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn. 

 

Đây là chương trình sâu rộng trong phát triển nông thôn, nhưng cơ chế chính sách thì mới hoàn toàn, đòi hỏi phải có thời gian mới đi vào thực tiễn được. Còn về chủ quan, đến nay một số nơi cán bộ chưa hiểu rõ chương trình NTM là phát huy sức mạnh và vai trò chủ thể của người dân nên còn trông chờ, ỷ lại vào nhà nước. 

 

Có thể nói, đến nay các chính sách cơ bản cho chương trình đã khá đầy đủ, đồng bộ, phù hợp với thực tiễn. Đặc biệt, một số địa phương đã linh hoạt ban hành thêm chính sách, cơ chế đặc thù nhằm tạo sự đột phá cho địa phương đó. Đây là chương trình mới, nên chúng ta vừa làm vừa rút kinh nghiệm. 

 

2. Một vấn đề cũng cần được lưu ý đó là 19 tiêu chí được xem là định hướng của chương trình để các địa phương lấy làm căn cứ xây dựng đề án, mục tiêu thực hiện, không phải cứ đạt 19 tiêu chí là chúng ta không làm NTM nữa. 

 

Bên cạnh đó, Quan điểm của chương trình là khơi dậy nguồn lực xã hội, nhất là sức mạnh của nhân dân, Nhà nước chỉ hỗ trợ một phần và tạo điều để người dân nơi đó phát huy tốt vai trò chủ thể. 

 

Thực tế đã thể hiện đúng quan điểm này, theo đó, đến nay nguồn lực nhà nước chỉ chiếm 33,9%, còn vốn xã hội hóa khoảng 61,9%. Nếu chúng ta phát huy được tất cả các nguồn lực xã hội, chính sách, tín dụng, sự hỗ trợ của các tổ chức quốc tế và nguồn lực trong dân thì xây dựng NTM sẽ rất hiệu quả. 

 

Năm 2014, nguồn vốn trái phiếu Chính phủ cho chương trình là hơn 4.700 tỷ đồng, các địa phương đã phân bổ trực tiếp nguồn vốn trên qua nhiều kênh và đến nay, đã có một số tỉnh xin ứng trước vốn giai đoạn 2015 – 2016. Điều đó cho thấy các địa phương rất quyết tâm, cố gắng để hoàn thành sớm nhiệm vụ. 

 

Trong 3 năm vừa qua, hầu hết các địa phương đều tập trung cho cơ sở hạ tầng, nhất là đường, trường, trạm, điện, nước..., góp phần thúc đẩy kinh tế, xã hội các địa phương phát triển, tăng hưởng thụ cho người dân. 

 

Theo báo cáo mới nhất của các địa phương, đến nay có 182 xã đạt chuẩn NTM, thuộc 36 tỉnh, thành phố. Ngoài ra, Ban chỉ đạo cũng đã chọn được 27 xã có nỗ lực cao để khen thưởng (thuộc những tỉnh chưa có xã nào đạt chuẩn). Những xã này tuy chưa đạt 19/19 tiêu chí nhưng đã đạt từ 13 tiêu chí trở lên, trong đó có 7 tiêu chí đạt thêm trong 3 năm, đặc biệt là phải đạt 2 tiêu chí cơ bản là thu nhập và giảm nghèo. 

 

Đồng thời, Ban chỉ đạo cũng chọn 26 xã đặc biệt khó khăn thuộc diện 135, 30a nhưng có nỗ lực cao trong xây dựng MTM, những xã được biểu dương theo diện này phải đạt từ 10 tiêu chí trở lên, trong đó có 5 tiêu chí tăng thêm trong 3 năm triển khai. 

 

Quan điểm của chương trình là không chỉ khen thưởng những xã đạt 19/19 tiêu chí, mà cả những xã khó khăn có nhiều nỗ lực nổi bật cũng sẽ được khen. Riêng trong số 182 xã đạt chuẩn nói ở trên thì mỗi tỉnh sẽ chọn ra 1 xã tiêu biểu nhất để được nhận bằng khen của Thủ tướng Chính phủ và được thưởng 1 công trình hạ tầng phúc lợi trị giá tương đương 1 tỷ đồng.