Trong 19 tiêu chí của Bộ tiêu chí quốc gia về xây dựng nông thôn mới (NTM) thì tiêu chí quy hoạch được xếp vào nhóm tiêu chí đầu tiên, qua đó cần triển khai trước một bước khi thực hiện quá trình xây dựng xã NTM.
Thiệu Trung (Thiệu Hóa) - một trong những xã điểm xây dựng nông thôn mới của tỉnh
Thanh Hóa có 586 xã (không gồm các phường và thị trấn) đang xây dựng quy hoạch xã NTM. Năm 2010, UBND tỉnh đã có quyết định hỗ trợ kinh phí để lập quy hoạch cho 53 xã, bao gồm 11 xã điểm xây dựng NTM của tỉnh và 42 xã thuộc 7 huyện nghèo theo Nghị quyết 30a. Đến tháng 5-2011, UBND tỉnh tiếp tục có quyết định phân bổ hỗ trợ kinh phí lập quy hoạch cho 526 xã còn lại. Như vậy, hiện nay trên địa bàn đã có 100% số xã được cấp kinh phí hỗ trợ lập quy hoạch.
Đối với 11 xã điểm của tỉnh và 42/102 xã thuộc huyện nghèo theo Nghị quyết 30a thực hiện cả 3 loại quy hoạch: Quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch phát triển sản xuất nông nghiệp và quy hoạch xây dựng NTM, trong đó: 11 xã chỉ đạo điểm của tỉnh, hiện có 10 xã đã hoàn thành phê duyệt 3 loại quy hoạch, còn xã Quý Lộc mới hoàn thành 2 loại quy hoạch, gồm: Quy hoạch sử dụng đất và quy hoạch xây dựng NTM; 42 xã thuộc đối tượng theo Nghị quyết 30a, tiến độ triển khai còn chậm, hiện nay các xã mới hoàn thành được 2 loại quy hoạch, còn lại quy hoạch sử dụng đất chưa hoàn thành.
Số xã còn lại (526 xã); thực hiện chung một quy hoạch theo hướng dẫn tại Quyết định 1457/QĐ-UBND ngày 11-5-2011 của UBND tỉnh. Theo báo cáo của các huyện, mới có 402 xã đã ký hợp đồng lập quy hoạch với các đơn vị tư vấn; trong đó, có tới 167 xã cùng ký hợp đồng với 1 đơn vị tư vấn, còn bình quân là có khoảng 20 xã cùng ký với một đơn vị tư vấn. Hiện tại còn 124 xã thuộc 9 huyện chưa ký hợp đồng lập quy hoạch với đơn vị tư vấn.
Thực trạng trên cho thấy, việc triển khai thực hiện chương trình xây dựng NTM đang gặp nhiều khó khăn. Trước mắt về công tác quy hoạch, có hai vấn đề đặt ra là: khó đáp ứng được chất lượng và yêu cầu tiến độ.
Một là, về các đơn vị tư vấn, số lượng các đơn vị làm quy hoạch trên địa bàn không nhiều; chức năng hành nghề của các đơn vị đa phần chỉ đáp ứng được một nội dung quy hoạch NTM. Rất khó đáp ứng được yêu cầu chất lượng và tiến độ đến tháng 12-2011 là phải hoàn thành.
Hai là, về công tác lãnh đạo, chỉ đạo: Một số huyện sự vận hành của ban chỉ đạo còn chưa đồng bộ, thiếu quy trình kế hoạch cụ thể, theo đó, các địa phương cấp xã cũng lúng túng, mức độ chủ động chỉ đạo và đặt đề cương cho đơn vị tư vấn chưa cao.
Trước những khó khăn trên, để đến 31-12-2011 cơ bản hoàn thành công tác lập quy hoạch xã NTM trên địa bàn tỉnh thì các địa phương cần phải tổ chức thực hiện một cách quyết liệt, có hiệu quả. Quá trình thực hiện phải bảo đảm chất lượng quy hoạch lên hàng đầu, không vì chạy theo thành tích mà ảnh hưởng đến chất lượng và tính khả thi của quy hoạch trong tương lai. Hiện nay, kinh phí hỗ trợ quy hoạch đã cấp đầy đủ về các huyện. Do vậy, đối với đơn vị có trách nhiệm cấp phát vốn quy hoạch và chủ đầu tư cần phải có kế hoạch giải ngân kinh phí cho các đơn vị tư vấn trên cơ sở hợp đồng đã ký kết, theo phương châm là “xong việc đến đâu, trả tiền đến đó”, việc làm này cũng là giải pháp để chủ đầu tư có thể kiểm soát được tiến độ và trách nhiệm của đơn vị tư vấn.
Trước những khó khăn và yêu cầu trên, Thanh Hóa cần phải tiến hành khẩn trương và theo từng bước vững chắc. Có như vậy chương trình xây dựng NTM tỉnh Thanh Hóa mới đạt được kết quả cao.