Hiện xã Trà Linh có khoảng 70ha vườn sâm do nhân dân phát triển. Bên cạnh đó, tỉnh và huyện cũng đã thành lập 2 trạm dược liệu ngay tại thôn 2 xã Trà Linh với mục đích bảo tồn nguồn giống để cung ứng kịp thời nhu cầu phát triển sâm Ngọc Linh tại địa phương. Không những cho củ có giá trị kinh tế rất cao, sâm Ngọc Linh còn cho lá với giá bán dao động khoảng 1 triệu đồng/kg và cho hạt để nhân cây giống. 

Tính ra cây sâm Ngọc Linh đem lại hiệu quả kinh tế gấp trăm lần các loại cây khác như thông, quế... Theo thống kê, hiện xã Trà Linh có rất nhiều hộ đã làm giàu nhanh và bền vững từ cây sâm. Trong đó có hơn chục gia đình người Xê Đăng đang nắm trong tay hàng chục tỷ đồng từ việc phát triển sâm như gia đình Hồ Văn Du, Nguyễn Văn Lượng, Hồ Văn Hình…

Thực tế cho thấy, ở Trà Linh gia đình nào trồng sâm Ngọc Linh đều không còn nghèo đói, loại sâm này cũng rất dễ trồng và chăm sóc. Sau khi ươm giống, lập vườn theo luống rồi đưa sâm vào trồng kết hợp bón mùn cây mục để sâm nhanh phát triển, tiếp đó lập hàng rào và chốt canh giữ không cho thú rừng phá hại. 

Hiện tại nhu cầu tiêu thụ sâm Ngọc Linh trong nước luôn ở mức cao, cung không đủ  cầu do số lượng sâm còn hạn chế. Tại thôn 3 xã Trà Linh, anh Hồ Văn Hình được xem là một đại gia nhờ trồng sâm Ngọc Linhvì đang sở hữu hơn 10ha sâm lâu năm. Từ việc bán sâm, gia đình anh mua ô tô, xe máy loại xịn, dựng ngôi nhà gỗ 2 tầng nền lát gạch men và đã từng “chơi sang” thuê ô tô đưa cả nhà ra Hà Nội tham quan du lịch. Anh Hình chia sẻ, trồng sâm Ngọc Linh là cách làm giàu nhanh nhất, đất trong rừng già có sẵn, mình chủ động cây giống để phát triển. Ngoài củ sâm, hằng năm có thể thu hoạch lá, hạt để bán lấy tiền. Sướng gấp trăm lần phát nương, làm rẫy.

Chuyện lão nông đại gia Hồ Văn Bông mang nửa tỷ đồng tiền bán sâm Ngọc Linh xuống trung tâm huyện Nam Trà My mua nhà phố cho con đi học đã trở thành một điển hình của lớp nông dân đại gia kiểu mới, khiến nhiều người khâm phục cách nghĩ, cách làm. Ngoài mua nhà, ông Bông còn sắm máy vi tính để giúp con học tốt hơn.

Hỏi tại sao không mua ô tô, xây nhà kiên cố như bao đại gia sâm khác, ông Hồ Văn Bông cười bảo: “Xây cái nhà to, mua cái ô tô cũng thích. Nhưng cả hai vợ chồng mình suốt ngày ở vườn sâm trong rừng, xây cái nhà to, mua cái ô tô để làm chi”. Ông Bông giải thích chuyện mua nhà không cần trả giá vì thấy ưng cái bụng thì mua, mà mua nhà cho 4 đứa con xuống ở học hành thì có đắt chút cũng không sao, miễn là có chỗ ở đàng hoàng.

“Đến giờ không lo nghèo nữa mà lo làm giàu, kiếm nhiều tiền để lo cho 4 đứa con ăn học rồi dựng vợ gả chồng và kiếm việc làm nữa. Tiền thì không thiếu, chỉ lo thiếu cái chữ nên phải quyết cho con đến trường”. Ông Bông khẳng định: nếu các con của ông tiếp tục học tốt ở huyện, hết cấp 3 xuống Tam Kỳ hay ra Đà Nẵng thậm chí vào Sài Gòn học đại học thì ông cũng tiếp tục mua nhà hoặc đất để làm nhà cho con ở, thuận tiện việc học hành.

Trò chuyện với Lão nông Hồ Văn Bông, ông cho biết: vườn sâm mà vợ chồng ông âm thầm trồng giữa rừng hơn 15 năm nay, với hơn 10.000 gốc sâm Ngọc Linh nếu thu hoạch cũng được hơn 1,4 tấn. Với giá sâm bình quân 70 triệu đồng/kg cho loại sâm từ 10 năm tuổi trở lên thì đã ông có trong tay trên 100 tỷ đồng. Nếu để càng nhiều tuổi thì sâm giá trị càng cao và giá lên đến 100 triệu đồng kg. Đã có nhiều đại gia lên xem vườn sâm và đề nghị sang nhượng với giá 100 tỷ đồng nhưng mình không bán. Để thêm 5 năm nữa, ít ra cũng thu được hơn 200 tỷ đồng.

Về chuyện trồng sâm, ông Bông kể, sau khi dự án trồng sâm của tỉnh và huyện được Chính phủ phê duyệt, có nhiều doanh nghiệp từ các nơi lên khảo sát mua đất để trồng nên giống sâm bây giờ rất khan hiếm. Hiện mỗi cây giống 1 năm tuổi có giá 150.000 đồng. Chỉ tính riêng vườn sâm của vợ chồng ông Bông, mỗi năm thu hái hạt rồi ươm cây giống, đã thu hơn 300 triệu đồng.

Theo lời ông Bông, vườn sâm của ông chẳng là gì so với hàng chục vườn sâm khác của bà con trong làng. “Ở trên này, nhà ai cũng có vườn sâm như của để dành cho con cháu. Nhà ít cùng vài nghìn gốc, nhiều đến vài chục nghìn gốc. Cách đây hơn 10 năm, sâm Ngọc Linh rẻ như khoai sắn. Nhưng kể từ khi cây sâm tự nhiên bị săn lùng không còn nữa, sâm của bà con mình trồng và bảo vệ trên rừng có giá nên ai cũng có tiền tỷ trong tay”. Hỏi ai là người giàu nhất ở vùng núi Ngọc Linh, ông Bông bấm đốt ngón tay và bảo: “Nhiều lắm không kể hết”. Vườn sâm của anh Hồ Văn Hình, Hồ Văn Du, Hồ Văn Dê, Nguyễn Văn Lượng,… mỗi vườn có 100.000 đến 130.000 gốc từ 5-20 năm tuổi, nếu thu hoạch cho 300-500 tỷ đồng.

Trưởng thôn 2, xã Trà Linh là ông Hồ Văn Do cho biết hiện ở xã Trà Linh có hàng trăm nông dân giàu có từ việc trồng sâm. Nhưng đầu tư việc học cho con cái chỉ có gia đình ông Bông. Đó là tấm gương rất đáng quý và cần nhân rộng. Ngay tại thôn 2 còn nhiều hộ nắm hàng trăm tỷ trong tay nhờ cây sâm nhưng con em họ lại nghỉ học giữa chừng.

Ông Hồ Quang Bửu chủ tịch huyện Nam Trà My tâm sự: “ Xã Trà Linh có 50 hộ thì đến 95% trồng sâm. Nhờ trồng sâm và bảo tồn được nguồn gen quý hiếm của cây sâm, hàng trăm nông dân Trà Linh có trăm tỷ từ những vườn sâm trồng bí mật trong núi, và cũng chính họ, vừa biết làm giàu vừa biết lo đầu tư sự học cho con cái như ông Bông”.

Vân Hà