Khi bước đầu thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới thì đầu năm 2011 xã Cát Tài chỉ đạt 8/19 tiêu chí. Đảng bộ và chính quyền xã xác định đây là nhiệm vụ chính trị to lớn cần cả hệ thống chính trị và nhân dân chung sức, đồng lòng. Ngay từ khi bắt đầu thực hiện xã đã có một số khó khăn do nhận thức của nhiều người dân và một số cán bộ, đảng viên về xây dựng nông thôn mới chưa được đầy đủ, công tác chỉ đạo còn lúng túng, công tác tuyên truyền, vận động của một số ban, ngành, đoàn thể chưa sâu rộng,  các doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp còn quá ít, chưa có nhiều mô hình phát triển sản xuất để học tập, đội ngũ cán bộ còn hạn chế về chuyên môn, kiến thức cũng như kinh nghiệm về xây dựng nông thôn mới. Tuy nhiên, xác định đây là nhiệm vụ quan trọng, nên xã đã khắc phục khó khăn bằng việc tranh thủ tối đa nguồn lực hỗ trợ của tỉnh, của huyện đến các tổ chức kinh tế và nhân dân, chủ động lồng ghép nguồn vốn từ các dự án hỗ trợ trên địa bàn để xây dựng cơ sở hạ tầng. Thực tế đó đòi hỏi Đảng bộ, chính quyền và nhân dân toàn xã phải hết sức quyết tâm, tạo khí thế thi đua sôi nổi để cùng vượt khó. Đặc biệt, công tác tuyên truyền, vận động được chú trọng để nâng cao nhận thức của nhân dân trong quá trình xây dựng nông thôn mới. Từ đó, người dân sẵn sàng đóng góp tài sản, hy sinh cái riêng vì lợi ích chung.

Trong phát triển kinh tế, Đảng ủy xã chỉ đạo chính quyền và các hội đoàn thể vận động nhân dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng, mùa vụ, áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất; khuyến khích và tạo điều kiện để người dân tiếp cận các nguồn vốn vay để phát triển sản xuất. Từ đó, nhân dân địa phương đã tập trung phát triển cây trồng cạn với diện tích sản xuất hàng năm trên 238 ha lạc, hơn 100 ha ớt, hơn 350 ha bắp lai và nhiều diện tích cây hoa màu có giá trị khác, góp phần nâng giá trị canh tác đạt 148 triệu đồng/ha/năm. Đặc biệt, chăn nuôi được xem là thế mạnh của địa phương với gần 92% bò lai trong cơ cấu tổng đàn; các mô hình chăn nuôi bò sinh sản, vỗ béo bò, chăn nuôi gà, vịt… ngày càng phát triển và nhân rộng, tạo nguồn thu nhập đáng kể cho nhiều hộ gia đình.

Trên lĩnh vực lâm nghiệp, xã tập trung phát triển diện tích rừng trồng theo dự án WB3 và trồng cây phân tán trong nhân dân. Đến nay, có 120 ha rừng trồng đã cho thu hoạch, giá trị đạt trên 80 triệu đồng/ha. Bên cạnh đó, các ngành nghề tiểu thủ công nghiệp và làng nghề truyền thống đan đát cũng được khuyến khích phát triển, tạo thêm nhiều việc làm và thu nhập cho người dân.

 Với những nỗ lực vượt bậc, từ năm 2011 đến năm 2015, tổng nguồn vốn huy động được là 177,03 tỷ đồng. Nét nổi bật ở Cát Tài là xã đã huy động được nguồn lực từ con em quê hương đang sinh sống, lập nghiệp trên mọi miền đất nước. Từ lâu, Cát Tài được mệnh danh là “đất học”. Các thế hệ con em Cát Tài học hành và thành đạt, lập nghiệp ở bất cứ đâu cũng luôn quan tâm, theo dõi, đồng hành cùng quê hương trên bước đường phát triển, điều này đã trở thành truyền thống tốt đẹp đáng tự hào của người dân Cát Tài, từ nguồn đóng góp của đồng hương và bà con nhân dân, xã có hơn 8,2 tỉ đồng để xây dựng cơ sở hạ tầng, giao thông nông thôn. Đồng thời, nhân dân trong xã đã hiến trên 45.000m2 đất, tự tháo dỡ hơn 2.500m tường rào, cổng ngõ và chặt bỏ hàng ngàn cây trồng lâu năm, hoa màu các loại với tổng trị giá gần 3 tỉ đồng. Nhờ đó, 100% đường trục xã, liên xã và gần 98% đường trục thôn, xóm đã được bê tông xi măng; 74% đường trục chính nội đồng được cứng hóa và hơn 88,5% kênh mương do xã quản lý được kiên cố hóa.

Mặt khác, xã đã cố gắng phấn đấu và tranh thủ mọi nguồn lực hỗ trợ để đầu tư góp phần tăng trưởng các chỉ tiêu về kinh tế xã hội, giá trị sản xuất hàng năm tăng trung bình 10,4%; cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tích cực, tỷ trọng nông nghiệp - công nghiệp, xây dựng - thương mại, dịch vụ trong tổng giá trị sản phẩm địa phương đến cuối năm 2015 đạt  27,7 tỷ đồng, tăng 12,1 tỷ đồng so năm 2011; đời sống của người dân có sự thay đổi đáng kể, thu nhập bình quân đầu người của xã là 27 triệu đồng/người/năm, tăng 15,5 triệu so với năm 2011, tỷ lệ hộ nghèo còn ở mức 4,95%, giảm 8,2% so với năm 2011. Văn hoá - xã hội có nhiều khởi sắc, đến cuối năm 2015, có 97,5% gia đình đạt gia đình văn hóa, 8/8 thôn được công nhận danh hiệu văn hóa, 100% cơ quan đạt cơ quan văn hóa. Từ những nỗ lực đó, năm 2015 xã Cát Tài đã được UBND tỉnh công nhận là xã đạt chuẩn về xây dựng nông thôn mới theo Quyết định số 3288/QĐ-UBND ngày 22/9/2015.

Nhằm phấn đấu thực hiện Nghị quyết đề ra, từ đầu năm 2016 đến nay xã tiếp tục triển khai thực hiện các tiêu chí tuy đạt nhưng thiếu sự bền vững như các tiêu chí về thu nhập, môi trường, văn hóa, trật tự an toàn xã hội...và nâng cao chất lượng các tiêu chí, chính quyền và nhân dân trong xã đã và đang không ngừng nỗ lực thực hiện nhiều giải pháp để duy trì và nâng cao chất lượng 19 tiêu chí theo hướng bền vững, đầu tư 8,8 tỷ đồng để xây dựng các tiêu chí quan trọng như môi trường, an ninh trật tự... Do đó, cấp ủy xã và chính quyền địa phương luôn xác định phải tiếp tục đánh giá đúng thực lực, mức độ bền vững của từng tiêu chí để tìm ra nguyên nhân, có giải pháp chỉ đạo khắc phục kịp thời. 

Xã Cát Tài đã phối hợp với các hội đoàn thể xã thực hiện đề án tái cơ cấu trong nông nghiệp, ưu tiên tổ chức lại sản xuất, đưa khoa học công nghệ vào sản xuất, lựa chọn các giải pháp, cách làm phù hợp với địa phương, vận động nhân dân áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật hiện đại vào phát triển kinh tế, xây dựng nhiều mô hình mang lại hiệu quả kinh tế cao đặc biệt là mô hình sản xuất cây lạc thực hiện theo “Liên kết chuỗi sản xuất nông sản theo chuỗi gắn với bao tiêu sản phẩm trồng thâm canh cây lạc sử dụng chế phẩm sinh học’’; tính ra 1 ha nông dân thu được 96 triệu đồng, tăng hơn 36 triệu đồng so với sản xuất ngoài mô hình. Mô hình chuyển đổi 2 vụ lúa và 1 vụ màu trên chân ruộng sản xuất 3 vụ lúa, đem lại hiệu quả kinh tế cao. Kết quả qua 01 năm thực hiện các mô hình giá trị bình quân 01 ha doanh thu đạt 146 triệu đồng, tăng từ 70 đến 86 triệu đồng so với sản xuất 03 vụ lúa, lợi nhuận từ 20 đến 27 triệu đồng/ha, tăng gấp 04 lần sản xuất 3 vụ lúa. Mô hình chăn nuôi lai tạo đàn bò, nạc hóa đàn heo.

 Qua rà soát, hiện một số tiêu chí như môi trường, hình thức tổ chức sản xuất, an ninh trật tự… vẫn còn nhiều bất cập, nếu không được khắc phục kịp thời sẽ khó giữ vững chuẩn. Vì chỉ cần trên địa bàn xảy ra vụ TNGT nghiêm trọng hoặc gây rối trật tự xã hội thì chuẩn đã không đạt được. Đối với tiêu chí an ninh trật tự nhờ duy trì hoạt động của Ban Công an xã, tổ tự quản, tổ an ninh nhân dân, luôn chủ động nắm chắc tình hình, vận động người dân cùng tham gia tố giác tội phạm; lập danh sách phân loại các đối tượng theo dõi; thường xuyên thông báo cho các trưởng thôn, ban, ngành, đoàn thể và nhân dân theo dõi giúp đỡ các đối tượng trở lại con đường hoàn lương nên trên địa bàn không có trọng án xảy ra, nhờ đó năm 2016 các vụ việc vi phạm về trật tự an toàn xã hội giảm 1 vụ, tai nạn giao thông giảm 02 vụ so với năm 2015, các vụ việc đánh nhau gây thương tích, gây rối trật tự công cộng, trộm cắp tài sản, cờ bạc cơ bản được đẩy lùi. 

Đối với tiêu chí môi trường: bên cạnh việc phối hợp với các hội đoàn thể xã đã vận động nhân dân xây dựng các mô hình tự quản như: mô hình xử lý, thu gom rác thải và 03 công trình vệ sinh tại gia đình, Hội Nông dân xã đã tiếp tục duy trì thực hiện mô hình “Bể chứa rác thải, thuốc bảo vệ thực vật” từ 14 bể năm 2015 nâng lên thành 16 bể trong năm 2016 tại các cánh đồng trên địa bàn xã. Các hoạt động của doanh nghiệp thu gom rác thải luôn được duy trì thực hiện vào các ngày thứ 3 và thứ 6 hàng tuần. Hàng tháng tất cả các thôn, xóm, khu dân cư, các cơ quan, đơn vị trên bàn xã đều ra quân dọn dẹp vệ sinh đường làng, ngõ xóm. Hiện nay, 100% các thôn trong xã đã xây dựng hệ thống rãnh thoát nước thải kèm nắp đậy, các hộ chăn nuôi lớn đều được khuyến khích xây dựng hầm biogas để hạn chế đến mức thấp nhất tình trạng ô nhiễm môi trường. Từ khi mô hình thực hiện đã phát huy hiệu quả tích cực trong việc bảo vệ môi trường nông thôn, tình trạng ô nhiễm môi trường trong sản xuất nông nghiệp trên địa bàn xã đã giảm đáng kể, đảm bảo sức khoẻ cho người nông dân, an toàn vệ sinh nguồn nước, an toàn vệ sinh thực phẩm hàng nông sản…

Bố trí nguồn lực chỉ đạo xây dựng mô hình, đào tạo nhân lực, xây dựng hạ tầng cần thiết nhằm đạt mục tiêu “xây dựng tuyến đường văn minh kiểu mẫu”, cuối năm 2016 xã đã tuyên truyền, vận động người dân đóng góp gần 150 triệu đồng để lắp đặt thêm 100 đèn tiết kiệm điện dọc hai bên đường giao thông trong thôn cho 5 km, nâng tổng số đường giao thôn có điện thắp sáng là 11km, góp phần giảm thiểu các điểm đen thường xuyên xảy ra tai nạn giao thông. 

Với các thành tích đạt được, xã Cát Tài  đã được Thủ tướng Chính phủ tặng Cờ thi đua của Chính phủ với thành tích đã hoàn thành xuất sắc toàn diện nhiệm vụ công tác, dẫn đầu phong trào thi đua yêu nước của tỉnh Bình Định năm 2016.

Những năm tiếp theo, diện mạo nông thôn xã Cát Tài không ngừng khởi sắc, 100% đường giao thông nông thôn và trục chính giao thông nội đồng được bê tông và cứng hóa, đáp ứng nhu cầu đi lại, phục vụ sản xuất. Hệ thống điện, thủy lợi, cơ sở vật chất văn hóa, giáo dục, y tế… cơ bản hoàn thiện, khang trang, tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống nhân dân.

Hiện nay, xã Cát Tài tập trung giữ vững và nâng cao chất lượng các tiêu chí, đồng thời hướng đến mục tiêu xây dựng hoàn thành xã Nông thôn mới kiểu mẫu vào năm 2020.

 Vũ Văn Sơn